Dr. Diane Nijs is lector Imagineering en Vernieuwend Leiderschap aan Breda University of Applied Sciences. Bij zorgorganisatie Surplus (deelnemer Radicale vernieuwing verpleeghuiszorg) begeleid zij de afgelopen vier jaar de vernieuwingsbeweging ‘van regels naar relaties’. Over de theorie achter de manier van veranderen (het ‘besturingssysteem’) schreef ze een artikel met voorbeelden uit de praktijk.

Zo is in het artikel op managementsite.nl, met de titel ‘Corona is hét signaal. Onze besturingssystemen moeten anders’ te lezen:

“Vernieuwen dus. Maar kan je een besturingssysteem wel vernieuwen en als het al kan, hoe kan dat dan snel gebeuren? Want inmiddels is het toch wel duidelijk dat het niet als vanzelf, spontaan gebeurt zoals in de natuur, waar een rups wel vanzelf een vlinder wordt. Wat inmiddels wél duidelijk is, is dat benodigde vernieuwing een ‘richting’ heeft. Het nieuwe besturingssysteem moet lokaler, participatiever en socialer zijn”

‘Alle relaties anders aangaan’

“Surplus creëerde in 2017 het ‘Zie Mij’ Verbeeldingsproject en ging aan de slag met expedities. Daarin gaan eigen medewerkers nieuwe talenten ontwikkelen om alle relaties in het hele systeem (ook die met de familie en naasten maar ook die met elkaar en met hun leiding gevenden) ‘anders’ aan te gaan. Vijf talenten (waarderen, bevrijden, integreren, designen en genereren) werden gearticuleerd die hen in staat moeten stellen, met de focus op de krachten (in plaast van de klachten) contextueel ‘samen’ te kunnen schakelen. Ook, of juist, op die plekken waar mensen onvoldoende gezien en betrokken worden. Zowel het ‘Zie Mij’ verbeeldingsproject als het ontwikkelen van de talenten, staan in functie van het vernieuwen van het besturingssysteem en de vernieuwingscultuur.”

“Via het ‘verbeeldingsproject ‘Zie Mij’ komen op alle mogelijke plekken ‘dialogische processen op gang’ die de organisatie met elke interactie performanter maken. Natuurlijk is dit een lang proces en is het betrekken van 3000 medewerkers en 3000 vrijwilligers (de ‘olievlekwerking’) best een hele uitdaging. Maar er is een duidelijke richting en een duidelijk perspectief. En dat biedt meer dan hoop alleen. Onderstaand voorbeeld illustreert heel concreet hoe zo’n verandering in de micro-processen zich voltrekt en is illustratief voor de vele vernieuwingsprocessen, die zich op tal van plaatsen in de hele organisatie dagelijks voltrekken.”

Controller en wijkzusters

“Om de efficiëntie-focus ook bij de wijkzusters op peil te houden, zou een controller conventioneel zijn of haar toevlucht nemen tot het geven van een toelichting bij de cijfers. Niet zo voor M. (controller) bij Surplus die deelneemt aan de talent-ontwikkel-expeditie: Voordat M. naar een meeting gaat met de wijkzusters, bekijkt ze de cijfers. Ze ziet wie er van de wijkzusters in positieve zin uitspringen en gaat naar de meeting. Daar begint ze de ‘Zie Mij’-dialoog als volgt: “Er is een paar zusters die er in mijn cijfers erg positief uitspringt. Kunnen jullie eens toelichten hoe jullie te werk gaan?” Uit het antwoord en uit de dialoog, die zich dan ontspint, leren de wijkzusters van elkaar en leert M. als controller uit eerste hand wat ze nergens anders kan leren. Het vernieuwen van het besturingssysteem via het stragegische ‘Zie-Mij’ verbeeldingsproces, verbetert op die manier zowel de efficiëntie als de effectiviteit van de organisatie. Een langzaam, maar wel een erg effectieve vernieuwing, die het plezier en de creativiteit terug brengt op de werkvloer. Dat laatste is overigens een niet te versmaden bij-effect van de verbeeldingsaanpak (die mensen collectief in hun kracht zet), wetende dat het verzuim in Zorg en Welzijn op sommige afdelingen kan oplopen tot meer dan 10%. ”

Het hele artikel op managementsite is hier terug lezen.

9 september 2020: Inspiratiemoment voor bes­tuurders Zorg en Welzijn met een presentatie van Diane Nijs en de bestuurder van Surplus. Meer info >>