Stel: als kleinschalige zorgorganisatie voor mensen met dementie vind je dat de opleiding onvoldoende aansluit bij jouw visie en wijze van werken. Oplossing: dan maak je toch zelf een nieuwe opleiding die wel past bij jouw ideeën. Dat is – heel simpel gezegd – wat drie Noord-Hollandse zorgorganisatiesdeden. Samen met twee ROC’s (Horizon College Alkmaar en ROC de Kop Noord-Holland) ontwikkelden WarmThuis, De Reigershoeve en Woonzorggroep Samen “Fieldlab”, een eigentijdse en vernieuwende praktijkgerichte opleiding voor verzorgenden in kleinschalige verpleeginstellingen. In 2018 startte Fieldlab, in februari studeert eerste lichting studenten af. 

De visie van de instelling waar de student tijdens de opleiding al in dienst is, staat centraal. Welzijn en welbevinden van de bewoners neemt daarbij de belangrijkste plek in. Andere kernwoorden: passie, lef en energie. Het is de intentie van de initiatiefnemers om deze flexibele en interactieve wijze van opleiden verder te verspreiden. Vier nieuwe instellingen sloten zich inmiddels aan. Een kick-off bijeenkomst op 18 september markeerde het gezamenlijke startpunt voor de tweede lichting studenten, waarvoor de werving is gestart. De olievlek breidt zich uit.

Meer informatie over Fieldlab: het projectplan, een informatiegids en studiegidsen (door de zorgorganisaties geschreven, in co-productie met de twee ROC’s) klik hier.

Nieuwe inzichten

In de verpleeghuiszorg wint de overtuiging steeds meer terrein dat de mensen centraal moeten staan en niet de regels. Dat het om het welzijn van de bewoners moet gaan. De initiatiefnemers van de opleiding Fieldlab, WarmThuis en De Reigershoeve, verankerden dit in hun visie, die er kort gezegd op neer komt dat het gaat om liefdevolle aandacht voor de bewoners, om van iedere dag een betekenisvolle dag te maken. De traditionele opleiding sluit daar niet op aan; is vooral theoretisch en medisch gericht. Dieneke Smit, bestuurder van De Reigershoeve: “De studenten aan de opleiding gaan de hele dag naar school en komen op andere dagen, met een pakket opdrachten onder de arm, betaald stage lopen. Voor ons was het een hele kunst om die opdrachten in te passen in onze praktijk. Wij leggen de nadruk op het persoonsgericht werken. Dat zat domweg niet in de opdrachten die de studenten meekregen. Met het gevolg dat het heel gekunsteld werd. Kijk, de visie op de zorg in verpleeginstellingen is sterk aan het veranderen, aan het vernieuwen. Ik vind dat de opleiding moet mee-vernieuwen, moet aansluiten bij nieuwe inzichten.” 

Bij WarmThuis had men dezelfde ervaring. En dat gold ook voor Woonzorggroep Samen. Dus staken ze de koppen bij elkaar, organiseerden sessies over hoe de ideale opleiding er uit zou kunnen zien. Inmiddels had ook De Reigershoeve zich aangesloten. De sessies resulteerden in een nieuwe  opleidingsmethode: Fieldlab stond in de steigers. Met twee ROC’s in de regio werd samengewerkt om tot een volwaardige opleiding te komen die aan de diploma-eisen VIG voldoet. 

De naam Fieldlab (praktijklaboratorium) is goed gekozen. Het woord komt oorspronkelijk uit de economie, waar het staat voor “Locaties waar ondernemers en kennisinstituten elkaar ontmoeten om technologische oplossingen en nieuwe producten te ontwikkelen, te testen, te implementeren en toe te passen.”

Leren in de praktijk

Het sleutelbegrip is leren in de praktijk. Dat betekent dat de “Collega’s in opleiding” meteen aan de slag gaan in de instelling, onder de hoede van een werkbegeleider. 

Ze krijgen praktijkoefeningen waar de lesstof in is verwerkt. Dat gaat thema-gewijs. In de thema’s komen veel verschillende aspecten aan bod die in de traditionele opleiding als aparte vakken worden gegeven. Deze integrale methode benadrukt bijna spelenderwijs de samenhang. In kleine groepen bespreken de studenten hun bevindingen. Dat gebeurt op locatie onder leiding van praktijkopleiders en docenten. Zo leren de studenten ook van elkaar en van de werkwijze van de andere zorgorganisaties. Van de thema’s zijn studiegidsen gemaakt, waarin de ervaringen zijn verwerkt. Deze studiegidsen staan op dit platform – zie het kader boven om naar de studiegidsen door te klikken. Natuurlijk kan niet alles in een praktijkopdracht worden gegoten. Voor vakken als anatomie, fysiologie en pathologie (AFP), verpleegtechnische vaardigheden, burgerschap, Nederlands en rekenen moeten de studenten wel met de neus in de boeken.

Intervisie en coaching

In de loop van de eerste Fieldlab-opleiding werd duidelijk hoe belangrijk en inspirerend de intervisie is tussen de studenten onderling en tussen de studenten en de begeleiders. Dieneke Smit: “Daar gaat het eerste uur van deze bijeenkomsten op de locatie aan op. Open en vrij wordt besproken hoe een opdracht is gegaan, waar de student tegenaan liep, welke moeilijkheden er waren. Collega’s in opleiding van een andere instelling kunnen daar weer heel anders tegenaan kijken of oplossingen aan de hand doen. Zo wordt op een heel actieve manier van elkaars ervaringen en oplossingen geleerd. De praktjkbegeleiders coachen de studenten bij het uitvoeren van de opdrachten en geven feed back. 

We werken vanuit onze visie. Vanaf het begin krijgen de collega’s in opleiding die dus mee en passen die toe.” Werken vanuit de visie gaat dus bijna in de genen zitten. Of Fieldlab aan de verwachtingen voldoet, hoef je Dieneke Smit eigenlijk niet te vragen. “Naadloos,” zegt ze ”de opleiding en de praktijk gaan nu naadloos in elkaar over.”

In gesprek over dit Fieldlab?

Ben je direct betrokken bij Radicale vernieuwing verpleeghuiszorg, of een relatie van de beweging? En wil je meer weten over wat deze zorg- en onderwijsorganisaties hebben gedaan en hebben geleerd? Stel dan je vragen op 12 november in een extra ingelaste sessie over dit Fieldlab tijdens de Landelijke Inspiratieweek Radicale vernieuwing verpleeghuiszorg! Van 19.30 – 20.30 uur. Meer informatie en aanmelden kan hier (sessie 23).