Op de locatie Munnekeweij, onderdeel van zorgorganisatie Topaz, starten binnenkort de eerste twaalf studenten van het vernieuwende praktijk-leertraject Radicale vernieuwing Waarde-vol Onderwijs®. Praktijkopleider Elda van Duijn is er blij mee: “Deze studenten zijn van meet af aan gefocust op het welzijn van onze bewoners.”

Aan stagiaires en leerlingen zijn ze wel gewend bij Topaz. “We werken al jarenlang naar tevredenheid samen met ROC Mondriaan, mboRijnland en de Hogeschool Leiden”, vertelt praktijkopleider Elda van Duijn. “Gemiddeld hebben we steeds zo’n zeventig stagiaires die stage lopen vanuit hun opleiding en ongeveer honderd leerlingen die leren en werken bij Topaz. Het gaat om aankomende professionals van alle niveaus – 1 tot en met 6 – al ligt de nadruk doorgaans op niveau 3 en 4.”

Op het moment dat deze studenten bij Topaz aan de slag gaan, beginnen ze altijd direct met het geven van de dagelijkse zorg: wassen, aankleden, helpen bij toiletbezoek. “Dat sluit aan bij de manier waarop zij opgeleid worden op school”, zegt Elda. “De nadruk ligt aan het begin van de leerperiode vooral sterk op zorg en wat minder op welzijn.”

Andere start

Dat is anders bij de studenten die begin oktober zijn gestart met de praktijk-leerroute Waarde-vol Onderwijs. Deze studenten, die straks graag aan de slag willen als Helpende Zorg & Welzijn, Verzorgende Individuele Gezondheidszorg/medewerker Maatschappelijke Zorg (MZ) of MBO-Verpleegkundige, leren vanaf het begin om te kijken ‘door de welzijnsbril’. “Direct in de eerste schoolweek ligt de nadruk op vragen als: Wie ben ik? Waarom wil ik deze opleiding doen? Hoe kan ik contact maken met bewoners, ook als zij dementie hebben? Hoe sluit ik aan bij hun wensen?”, vertelt Elda.

Ook de start van deze studenten op Munnekeweij zal anders zijn. “We hebben ervoor gekozen dat zij eerst gaan meelopen met verschillende medewerkers: gastvrouwen, activiteitenbegeleiders, de mensen van het Ontmoetingscentrum Dementie, de medewerkers van de Tuinkamer waar bewoners koffie drinken en de maaltijden gebruiken, het zorgpersoneel van een afdeling. Zo vormen ze zich een gedegen indruk van onze locatie.” Voor deze kennismakingsperiode, waarin studenten vooral gaan observeren, trekt Munnekeweij ongeveer twee weken uit. Pas daarna gaan de studenten naar de leer-werkplaats.

Werving en selectie

Elda was betrokken bij de werving en selectie van de studenten van de vernieuwende praktijk-leerroute, een gezamenlijk initiatief van ActiVite, DSV|verzorgd leven en Topaz. Voor het eerst is de werving met drie zorgorganisaties samen gedaan. “Er was enorm veel belangstelling”, herinnert Elda zich. Er kwamen meer dan honderd brieven binnen. De groep geïnteresseerden bestond vooral uit mensen die al een ander beroep hebben (zij-instromers) of die de ambitie hebben om door te stromen van helpende naar verzorgende of van verzorgende ig naar verpleegkundige. “De kandidaten hebben we onder meer gevraagd of zij affiniteit hebben met ouderen en of zij zich kunnen verplaatsen in wat voor een ander waarde en betekenis heeft”, zegt Elda. “Daarnaast hebben we gelet op de vooropleiding van de kandidaten en of ze een beetje flexibel zijn. De praktijk-leerroute is immers nog in ontwikkeling. Er verandert steeds van alles; gaandeweg het traject wordt het onderwijs vormgegeven. Daar moet je wel tegen kunnen.”

Andere mindset

Elda is heel blij met de komst van de nieuwe studenten. “Al onze medewerkers hebben te maken met een behoorlijke werkdruk. Ze doen hun uiterste best om steeds het welzijn van bewoners centraal te stellen en goede zorg te verlenen, maar vaak zouden ze graag nóg meer willen doen. Dat lukt helaas niet altijd. Dankzij de komst van deze studenten verwachten we dat er meer tijd en ruimte zal zijn om bijvoorbeeld eens een wandelingetje te maken met een bewoner, uitgebreid met naasten te praten, de handen van een bewoner rustig in te smeren met lotion – van dat soort dingen genieten bewoners en medewerkers altijd heel erg. We willen graag meer de tijd gaan nemen om te praten over de wensen en behoeften van onze bewoners en hun naasten. We hopen op deze manier dat we met elkaar een andere mindset kunnen ontwikkelen.”

“Grijp niet direct naar die washand”

Topaz is een van de vier ambassadeurs van de beweging Radicale vernieuwing verpleeghuiszorg, van regels naar relaties. “Sinds de start van Radicale vernieuwing in 2016 is er op de pilotlocatie Munnekeweij al veel veranderd”, vindt Elda. “We zijn ons veel bewuster geworden van hoe we werken en vragen ons vaker af waarom we dingen doen, zoals wij ze doen. Passen onze handelingen wel bij de wensen van de bewoner en zijn naasten? Als iemand graag wil uitslapen, waarom zou je hem er dan vroeg uithalen voor het ontbijt? Of douchen, als hij daar geen zin in heeft op dat moment? Natuurlijk, basale hygiëne en veiligheid blijven belangrijk, maar verdiep je eerst in de wensen van de bewoner, voordat je gelijk weer naar die washand grijpt. En laat de klok niet leidend zijn.”

Toekomstmuziek

Dankzij de beweging Radicale vernieuwing verpleeghuiszorg kwam de nadruk bij Munnekeweij sterker te liggen op mensen, in plaats van op regels of protocollen (zie ook deze deelnemerspagina van Topaz). “Toch denk ik dat we nog een slag kunnen slaan”, stelt Elda. Ze beschrijft een mooi toekomstvisioen: “Nu is het nog zo, dat wij bij het inhuizingsgesprek aan de bewoner en zijn naasten vragen wie iemand is, wat hij wil en hoe wij dit kunnen regelen. Maar hoe mooi zou het niet zijn als een bewoner uiteindelijk zelf zijn zorgleefplan schrijft en wij dat uitvoeren? Zover zijn we nu nog niet, helaas. Maar ik hoop en verwacht dat de komst van deze nieuwe studenten ons gaat helpen om nóg beter af te stemmen op bewoners. De studenten zullen ons vast en zeker motiveren en stimuleren om het welzijn steeds scherp in het oog te houden.”

_{Tekst: Femke van den Berg (Bureau Bisontekst). Grote foto bovenaan: Topaz.}