Vrijheid als uit­gangspunt

Donderdag 31 oktober 2024: Ik koos zelf hoe laat ik van huis vertrok, waar ik heen ging, dat ik vanwege het mooie herfstweer géén jas aan zou doen en dat ik zin had om met een kleine omweg naar Het Turfschip in Etten Leur te lopen. Dit klinkt vanzelfsprekend, maar voor mensen met dementie, die bijvoorbeeld in een verpleeghuis wonen, is dat heel vaak niet zo. Vrij zijn om te bepalen wat je doet en waar je heen gaat en zelf beslissingen maken, is iets wat hen te vaak ontzegd wordt.

Het BeLEEF Event: Ervaar Wonen en Leven in Vrijheid

Gelukkig hoeft dat niet zo te gaan. Ik was die donderdag uitgenodigd om mee te doen aan het BeLEEF Event van ouderenzorgorganisatie Avoord. Een event voor medewerkers, vrijwilligers en andere betrokkenen bij Avoord om samen te onderzoeken wat het betekent om in vrijheid te leven. Is het een kans of een risico? Hoe ga je ermee om en wat betekent het voor jou? En een belevenis was het zeker.

De entree was feestelijk versierd en direct bij binnenkomst werd ik enthousiast welkom geheten door Peter de Wit, bestuurder van Avoord. Hij gaf mij mijn persoonlijke BeLEEF-route-kaart gaf en wenste me een goede reis.

Durf jij los te laten?

De eerste beleving begon direct goed met de vraag: Durf jij los te laten? Nou…. gesteund door een groep collega’s en vrijwilligers van Avoord, van wie ik bij de start van deze beleving allemaal mooie complimenten op mijn rug geplakt kreeg, durfde ik dat wel ;-). Het was de aftrap voor een mooie verdere reis. Bij de Beleving ‘Wat is voor jou van Waarde?’ spraken we over hoe wat van waarde is, ook voor iedereen zo verschillend is. En hoe je dan steeds oog kan hebben voor zowel jezelf als ook de ander daarin. En bij ‘De Impact van jouw gedrag’ onderzocht ik met twee energieke medewerkers van de dagbesteding hoe sommige situaties uit ons eigen dagelijkse leven ook anders hadden kunnen lopen, simpelweg door bewust te registreren wat er gebeurt en te kiezen hoe je daarop reageert en zo voor te sorteren op een mooiere (of minder mooie) uitkomst.

Ontmoetingen onderweg

Naast beleven had ik onderweg voortdurend bijzondere ontmoetingen: Een vrijwilliger van Avoord deelde met mij hoe hij wekelijks wandelt met een bewoner: “Ik doe het voor hem, maar ook voor mezelf, want wandelen met hem geeft mij rust en helpt me stilstaan bij de dingen in het leven die écht belangrijk zijn”. Een medewerker vertelde enthousiast: “Ik vind het zo bijzonder dat ik voel dat het vandaag ook echt over mij gaat en wat ík eraan kan doen dat het bij ons vaker over vrijheid gaat”. En dan was er die andere collega, vol vertrouwen: “Als er een bewoner is die iets wil, wat we nog niet eerder aan de hand hadden, dan weet ik misschien nog niet precies hoe we het gaan doen, maar we regelen het wel. We vinden het samen wel uit”. Het zijn die kleine dingen die een groot verschil maken. En juist met deze dingen kan iedereen bijdragen aan een leven in vrijheid.

Samen anders denken en anders doen

Want, gaandeweg de route wordt ook heel duidelijk: Wonen en leven in vrijheid doe je niet alleen. Het is samen, steeds opnieuw en met een flinke dosis nieuwsgierigheid en moed om het anders aan te pakken. Het roept ook dilemma’s op, zoals: Wat vindt de omgeving ervan als mensen met dementie de vrijheid hebben om zich ook buiten de locaties van Avoord te begeven in de wijk of zelfs veel verderop in het centrum van de stad? Een medewerker: “Dan worden we nogal eens opgebeld met de mededeling ‘er loopt hier een bewoner van jullie!’ Maar juist door vragen te stellen en samen te bespreken waarom we die keuzes maken, komen we er weer uit. We voelen ons gesteund door de organisatie en ontdekken nieuwe manieren. Continu in gesprek blijven met bewoners, diens familie, maar ook met buurtbewoners, lokale ondernemers en politie over hoe we wonen en leven in vrijheid voor iedereen waar kunnen maken”. Dat vraagt naast samenwerken ook om een goede dosis durf, durf om een andere keuze te maken, gewoon omdat dat voelt als het goede om te doen. Bestuurder Saskia van Opijnen: “En als het nodig is, ben ik maar al te zeer bereid om uit te leggen waarom wij bewust voor vrijheid kiezen”.

Vrijheid en veiligheid voor het Levensgeluk

Zo is Avoord actief bezig met wonen en leven in vrijheid. En zo doen we het ook in de Beweging Radicale vernieuwing. De afgelopen jaren hebben 16 zorgorganisaties, waaronder Avoord, in onze beweging samengewerkt in het actieteam Vrijheid en veiligheid voor het levensgeluk van cliënten. In de praktijk onderzochten zij hoe de Wet zorg en dwang (Wzd) maximaal kan bijdragen aan vrijheid, veiligheid en levensgeluk van cliënten. Passend bij onze gezamenlijke droom: zorg waarin de mens en wat voor die van waarde is echt centraal staat.

Komend jaar op 4 februari vieren we de behaalde resultaten én onze reis in een feestelijke bijeenkomst. Daarnaast maken we op deze dag ook een swingende doorstart met het actieteam in zogenaamde ‘jamsessies’ (online intervisiegroepen). Want werken aan Vrijheid en Veiligheid voor het Levensgeluk blijft voortdurend reflectie van ons vragen. Hier vind je meer informatie.

Nog steeds zonder jas, maar met een warm hart en hoopvol, ging ik zelf weer onderweg naar huis: Vrijheid is het uitgangspunt, voor mijzelf, voor iedereen.