Praktijkonderzoek als dwarsligger tussen twee sporen
Sinds 1 september 2019 is Désirée Bierlaagh als practor aangesteld binnen het CIV Welzijn & Zorg bij mboRijnland. In dit artikel stelt de nieuwe practor zich voor en vertelt ze over haar opdracht voor de komende drie jaar.
Désirée Bierlaagh is van huis uit hbo-v verpleegkundige (niet praktiserend) en verplegingswetenschapper. Ze werkte in het verleden in verschillende sectoren in verschillende rollen.
In haar nieuwe functie zal de kersverse practor, die is aangesteld voor een periode van drie jaar, zich gaan bezighouden met vraagstukken op het snijvlak van de praktijk en het onderwijs. “Zorg en welzijn veranderen voortdurend en het onderwijs ook. Hoe blijf je als student, docent of professional in het werkveld vakbekwaam en toegerust op die veranderingen en hoe maak je je nieuwe ontwikkelingen eigen door reflectie en leren? Mijn uitgangspunt bij onderzoek en innovatie is: betrek de mensen om wie het gaat daarbij, maak hen onderzoeker van hun eigen werkpraktijk en mede-eigenaar van oplossingen die betere uitkomsten opleveren voor cliënten. Zo kunnen we ook de opleiding of het werk beter en leuker maken.”
Twee sporen
Het onderzoek binnen het practoraat richt zich op twee sporen: werkveldontwikkelingen en onderwijsontwikkelingen. Belangrijke werkveldontwikkelingen zijn bijvoorbeeld: welzijn ‘first’ (en de samensmelting tussen zorg en welzijn), slimme technologie en ‘de klantvraag centraal’. In het ‘onderwijsspoor’ zal onderzoek gedaan worden naar het effect van modulair en certificeerbaar onderwijs en de werking van de (wijk)labs (zie kader 1).
Binnen de onderzoekslijnen worden zowel kort-cyclische onderzoekstrajecten uitgevoerd (van twintig weken) als langlopend onderzoek (drie jaar). De uitkomsten van kortlopende projecten zullen uiteindelijk allemaal bijdragen aan het langlopende onderzoek naar de werkveld- en onderwijsontwikkelingen. Naast het doen van onderzoek, is het delen en verspreiden van kennis, zodat deze praktisch toepasbaar wordt, ook een belangrijke opdracht van het practoraat.
Praktijkonderzoek
Het practoraat zal vooral (actie) gericht praktijkonderzoek gaan uitvoeren. Désirée: “Het practoraat gaat dus aan de slag met vraagstukken die zich in de beroepspraktijk voordoen en waar met onderwijsvernieuwing antwoord op kan worden gegeven. Dat doe ik samen met studenten, docenten en het werkveld. Momenteel ben ik druk doende om actuele praktijkvraagstukken op te halen bij de partners van het CIV. Zij vormen een van mijn ‘kenniskringen’. Daarnaast leg ik ook contacten met relevante kennispartners, waaronder collega-practoraten, lectoraten, academische samenwerkingsverbanden en kenniscentra met wie ik mijn onderzoeksopdracht kan vormgeven.”
Werkconferentie
Op 14 november 2019 was er een Werkconferentie van het CIV, waarbij Désirée Bierlaagh een workshop verzorgde. “Ik vroeg de deelnemende CIV-partners wat zij graag onderzocht zouden willen hebben. Drie thema’s noemen ze vaak. Op de eerste plaats wil men graag weten hoe je de reflectievaardigheden van (aankomende) professionals vergroot. Goed kunnen reflecteren is belangrijk als je cliënten wil ondersteunen in hun veerkracht en eigen regie. Hoe doe je dat zo persoonsgericht mogelijk? En levert wat je doet het gewenste effect op voor die persoon en in die situatie?
Een tweede item dat naar voren kwam, is: onderzoek hoe je in het onderwijs het interprofessioneel leren zo goed mogelijk faciliteert. Zowel tussen verschillende mbo-opleidingen als ook tussen mbo en hbo. Dit wordt steeds belangrijker, nu teams in de praktijk steeds heterogener zijn samengesteld. Een laatste thema is: hoe help je mensen – medewerkers en cliënten – vertrouwd te maken met nieuwe technologie?”
Prioriteren
Als Désirée heeft geïnventariseerd welke vraagstukken er spelen – en bij welke vragen onderzoek een middel kan zijn om samen verder te komen – zal zij op zoek gaan naar de rode draad en in overleg met de partners vervolgens prioriteiten gaan stellen. “De volgende stap is te bekijken welke vraagstukken we kunnen vertalen in kortdurende onderzoeksprojecten, samen met docenten, het werkveld én studenten. Een onderzoekende houding maakt deel uit van goed vakmanschap, óók in het mbo. Dat begint, door daar tijdens je opleiding mee in aanraking te komen. Hoe je dit kunt (helpen) ontwikkelen, daarbij wil ik docenten en studenten met het practoraat graag ondersteunen.”
Wisselwerking tussen theorie en praktijk
Désirée vindt het ook van belang om in het onderzoek steeds goed te kijken hoe actuele ontwikkelingen in het werkveld hun weg vinden naar het onderwijs – en andersom. “Beide werelden zijn enorm in transitie: verandering is de nieuwe constante wordt ook wel gezegd. Hoe houd je dat bij elkaar? Hoe zorg je voor een goede kruisbestuiving? Dat is een interessante en essentiële vraag. Uiteindelijk wil je immers dat burgers goede zorg en ondersteuning krijgen van vakbekwame professionals. Zij kunnen die methodisch reflecteren, daarvan leren en waar mogelijk hun werkwijze verbeteren. Dat vraagt dat onderwijs en werkveld elkaar steeds goed weten te vinden.”
Fantastische uitdaging
Désirée vindt dat zij in haar nieuwe functie een fantastische uitdaging aan mag gaan. “Het bijeenbrengen van praktische wijsheid en wetenschap, om bij te dragen aan oplossingen die helpen en werken in de praktijk van zowel het onderwijs als in het werkveld, daar kun je me voor wakker maken. Er is veel werk aan de winkel, maar dat maakt het juist zo leuk! De grootste opgave nu is: focus aanbrengen en met elkaar komen tot een grotere lijn, zodat het practoraat werkelijk een betekenisvolle bijdrage kan leveren. We willen er met het practoraat aan bijdragen om – vanuit de projecten binnen het CIV – met onderzoek een bredere beweging in gang te zetten.”
Tekst: Femke van den Berg (Bureau Bisontekst). Bovenste foto: Désirée Bierlaagh.
Het Centrum voor Innovatief Vakmanschap (CIV) Welzijn & Zorg 2030 is een regionaal samenwerkingsverband van zorg- en welzijnsorganisaties, basisonderwijs, kinderopvang en de gemeenten Alphen aan den Rijn, Gouda, Leiden, Woerden en Zoetermeer. Het is opgericht begin 2018. Veertig partijen sloegen toen de handen ineen met als doel de kloof tussen wat studenten leren op school en wat nodig is in de praktijk te overbruggen, te werken aan zorg- en welzijnsoplossingen van de toekomst en in groei en ontwikkeling van medewerkers te bevorderen. Dit gebeurt door in te zetten op drie proposities: het ontwikkelen van modulair en certificeerbaar onderwijs, hybride onderwijs in (wijk)labs en het Practoraat Welzijn en Zorg 2030. Een practoraat is een expertisecentrum, waarbinnen praktijkgericht onderzoek wordt gedaan.
Meer informatie: www.civ-welzijnenzorg.nl
Désirée Bierlaagh was adviseur bij Sting, de voormalige beroepsvereniging van verzorgenden en helpenden (in 2012 gefuseerd met V&VN). “Daar hield ik me onder meer bezig met leren en ontwikkelen van professionals en met Excellente Zorg, zoals in de projecten Innovatiekracht verzorgenden en Proeftuinen ouderenzorg. De afgelopen jaren begeleidde ik professionals en organisaties bij het vormgeven van professionele zeggenschap, zoals het oprichten van een PAR of VAR (Professionele of Verpleegkundige Advies Raad) en was ik projectleider Verantwoorde personeelssamenstelling, in opdracht van de Stuurgroep Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg. Daarin hebben we met veertig pilotteams de methode Plussen ontwikkeld. Deze helpt teams om beter aan te sluiten bij bewoners.”