PROJECT VIDEO-BASED LEREN SUCCESVOL GEIMPLEMENTEERD

De samenwerking binnen het project ‘video-based leren’ loont. De filmpjes uit de videoreeks Liefdevolle zorg in de praktijk zijn als educatieve clips in het (RVWO-) onderwijs opgenomen. Danielle Swart (Jo Visser fonds), Lucia Thielman (Leyden Academy), Marie-Louise Kok (Leyden Academy) en Hanny de Bruin (mboRijnland) vertellen er meer over.

Het project ‘Video-based leren voor zorgmedewerkers van de toekomst’ is een gezamenlijk initiatief van Leyden Academy, Jo Visser fonds, mboRijnland en Radicale Vernieuwing Waarde-vol Onderwijs® (RVWO, zie kader). In dit project wordt de gratis videoreeks Liefdevolle zorg in de praktijk, die al eerder door Leyden Academy en Jo Visser fonds is ontwikkeld als bij- en nascholing voor zorgprofessionals, ingezet in het (RVWO-)onderwijs aan toekomstige helpenden, verzorgenden en verpleegkundigen. Het onderwijs wordt hierdoor verrijkt met digitaal materiaal en wordt meer praktijkgericht en blended, ofwel hybride, aangeboden. In het voorjaar van 2020 werd bekend dat het project een onderwijsinnovatiesubsidie kreeg van de gemeente Leiden.

Echte praktijksituaties

Marie-Louise Kok, digital learning expert bij Leyden Academy, stond aan de wieg van de videoreeks. “Voordat we van start gingen met de productie van de reeks, hebben we eerst uitvoerig onderzoek gedaan onder tweehonderd zorgmedewerkers”, blikt ze terug. “Hieruit bleek dat zij vooral behoefte hadden aan voorbeelden van échte praktijksituaties. Die zijn we toen gaan filmen, bij verpleeghuizen van vier verschillende zorgorganisaties. De inhoud van de negentien filmpjes, die samen de videoreeks vormen, is samengesteld door wetenschappers bij Leyden Academy, in samenwerking met de inhoudsdeskundigen van deze zorgorganisaties.”

Ook voor studenten

Op een gegeven moment is het idee ontstaan om te kijken of en hoe de filmpjes ingezet kunnen worden in het zorg- en welzijnsonderwijs. Marie-Louise: “Vanuit mijn digital learning-expertise geloof ik dat video alleen soms onvoldoende is om van te leren. Het is belangrijk dat studenten ook, samen met een docent die duiding geeft, in gesprek gaan over de gefilmde praktijkvoorbeelden.” Danielle Swart, manager bij het Jo Visser fonds: “Sommige filmpjes gaan over schurende thema’s, dilemma’s of lastige situaties. Het is belangrijk dat studenten hierop reflecteren om er zo beter mee te leren omgaan. Aan de filmpjes zijn daarom ook vragen gekoppeld, die het gesprek op gang kunnen brengen.”

Hanny de Bruin, docent en onderwijsontwerper bij mboRijnland, vult aan: “Wij hebben bij het College Welzijn en Zorg ingezet op hybride leren. En daar past de videoserie uitstekend bij. Onderwerpen als leefplezier, persoonsgerichte zorg en ‘de cliënten en hun naasten centraal’ zijn thema’s die al in het onderwijscurriculum zijn opgenomen. Het is een verrijking om daar de educatieve clips aan toe te voegen. De inhoud ervan leent zich uitstekend als start van dialoog en reflectie. De clips halen de actuele zorgpraktijk beeldend binnen de les. Bovendien zijn ze van toegevoegde waarde voor de docenten.”

Onderzoek

Lucia Thielman, junior-onderzoeker bij Leyden Academy, deed onderzoek naar het gebruik en de toepassing van de videoreeks in het onderwijs. “We hebben meteen in het begin van het project al samen met docenten gekeken hoe ze de filmpjes kunnen inzetten en kunnen koppelen aan de thema’s en lesplanningen die in het onderwijs gebruikt worden. De volgende vraag was: hoe wordt het gebruik van de clips ervaren door studenten en docenten? Verder hebben we onderzocht op welke manier en met welke doelen sociale media op dit moment in het onderwijs worden toegepast. En we hebben gekeken hoe studenten hun eigen vaardigheden beoordelen waar het gaat om het zoeken, selecteren en beoordelen van online informatie.”

Uitkomsten

Het onderzoek heeft een aantal opbrengsten opgeleverd. Zo blijkt het materiaal heel erg aan te sluiten bij de studenten die juist aan hun opleiding waren begonnen. De educatieve clips zijn heel geschikt om met eerstejaars op hun overtuigingen en handelen te reflecteren, te discussiëren en ze uit te nodigen om hun eigen ervaringen te delen. Ook laat dit project zien dat de clips ­– dankzij hun korte tijdsduur van circa 1 minuut en de ordening op thema – makkelijk te gebruiken zijn in het onderwijs. “De opvattingen over liefdevolle zorg, zoals in de filmpjes verbeeld, worden bovendien in hoge mate herkend en erkend, zowel door de docenten als de studenten”, aldus Lucia.
Studenten vinden verder dat de clips een realistisch beeld geven van de praktijk, een visie geven op de zorg en nieuwe inspiratie brengen om met het aspect liefdevolle zorg aan de slag te gaan. Wat ze gemist hebben, is: aandacht voor de thuiszorg, voor diversiteit en voor het verlenen van liefdevolle zorg aan senioren in de palliatieve fase. Ook misten ze meer diepgang.
Wat betreft het gebruik van sociale media: studenten benutten deze vooral om te communiceren met docenten en met elkaar. Docenten zetten sociale media ook in de les in.
Tot slot: de antwoorden op de onderzoeksvragen naar de digitale vaardigheid van studenten bevestigen het beeld dat hier nog wel verbeteracties gewenst zijn. Binnen de RVWO-verrijkingslessen wordt al aandacht geschonken aan digitale vaardigheden, maar het kan altijd beter.

Andere opbrengsten

Ook andere opbrengsten van het project zijn het vermelden waard, stelt Danielle. “De contacten met de gemeente Leiden zijn bijvoorbeeld verstevigd. Bovendien hebben veel mensen elkaar leren kennen, dankzij dit project. Zij hebben ervaringen uitgewisseld, hadden digitale ontmoetingen. Hierdoor weten ze elkaar nu beter te vinden en kunnen zij kijken waar ze elkaar kunnen versterken. En verder vind ik het geweldig dat de filmpjes nu ook ingebed zijn in het lesprogramma van de opleidingen tot Helpende, Verzorgende en Verpleegkundige, bij RVWO en mboRijnland! Zo levert de videoreeks een bijdrage aan goed onderwijs.”

Vervolg

Uit het onderzoek kwam naar voren dat er behoefte is aan een vergelijkbare serie van educatieve clips over de thuiszorg. Die signalen waren eerder ook al afgegeven door verschillende zorgorganisaties, vertelt Marie-Louise. “Het was bovendien een nadrukkelijke wens vanuit Leyden Academy om ook praktijksituaties in de thuiszorg te filmen. Immers: het merendeel van de oudere, kwetsbare mensen woont thuis. In najaar van 2021 starten we met deze tweede productie, die de titel ‘Thuisgeluk’ zal krijgen.”

Verduurzamen

RVWO en mboRijnland zijn voornemens om bij de totstandkoming van deze tweede reeks opnieuw mee te denken. Bovendien willen ze de video’s van Thuisgeluk weer borgen in het curriculum van het onderwijs. Ook wordt met Hogeschool Windesheim verkend of het materiaal binnen de bacheloropleiding verpleegkunde een plaats kan krijgen.

Over de samenwerkende partijen

Kennisinstituut Leyden Academy on Vitality and Ageing houdt zich bezig met onderzoek naar uiteenlopende onderwerpen rondom veroudering en voert projecten uit om de kwaliteit van leven van oudere mensen te verbeteren. Speerpunten zijn onder meer: liefdevolle zorg, vitaliteit en beeldvorming.

Jo Visser fonds is een klein vermogensfonds, dat zich vooral sterk maakt voor kwetsbare ouderen. Het richt zich met name op onderwijsvernieuwing, intergenerationele ontmoetingen en beeldvorming.

mboRijnland is een Regionaal Opleidingscentrum voor middelbaar beroepsonderwijs. Het zorg- en welzijnsonderwijs wordt er aangeboden in het MBO College Welzijn en Zorg.

Radicale Vernieuwing Waarde-vol Onderwijs® (RVWO) verrijkt het zorg- en welzijnsonderwijs, zodat de zorg en ondersteuning duurzaam kunnen aansluiten bij de waarde(n) van mensen met een zorgvraag en hun naasten én zorgprofessionals hun werk met plezier doen.

Meer informatie over de samenwerking lees je hier.

Interview: Mieke Hollander. Tekst: Femke van den Berg & Mieke Hollander. Beeld bovenaan: Pixabay. Foto Danielle: Harmen de Jong. Foto Lucia: eigen beeld. Foto Hanny: eigen beeld. Marie-Louise: Leyden Academy.