Marleen Polderman en Monique van der Meij stapten beiden over van de zorgpraktijk naar het mbo-onderwijs. Hoe hebben zij die overstap ervaren? En hoe kijken ze met een onderwijsbril naar Radicale Vernieuwing Waarde-vol Onderwijs® (RVWO, zie kader onderaan)? Een interview.

Jullie hebben allebei recente werkervaring in de ouderenzorg. Is dat een voordeel als je het zorgonderwijs mee vorm gaat geven? Of is het eerder een nadeel?

Monique: “Wat ik als een groot voordeel zie, is dat ik vanuit mijn vorige functies weet hoe de ouderenzorg eruitziet, onder welke druk zorgprofessionals moeten werken, hoe het is op een PG-groep en op een somatische afdeling. Tegelijkertijd kan het ook een valkuil zijn om je eigen recente praktijkervaring steeds als referentiekader te nemen. Daarom verwerk ik in mijn lessen bewust ook voorbeelden uit bijvoorbeeld het ziekenhuis.”

Hadden jullie in je vorige functie al kennisgemaakt met RVWO?

Marleen: “Zeker. De laatste paar maanden dat ik als hbo-verpleegkundige werkzaam was bij Topaz, locatie Zuydtwijck, kwam daar voor het eerst een hbo-student RVWO binnen. Ik herinner me dat het toen nog wel zoeken was, ook in de samenwerking met het onderwijs. RVWO was destijds behoorlijk nieuw.”
Monique: “Toen ik bij mijn vorige werkgever DSV|verzorgd leven ging solliciteren op de functie van praktijkopleider werd er in de vacature al gesproken van RVWO. Ik dacht: goh, wat is dat? Via de website van DSV|verzorgd leven kwam ik terecht op de sites van LOC Waardevolle zorg en Waardevolonderwijs.nl, waar meer informatie te vinden was. En toen dacht ik: wauw, wat gaaf! Hier wil ik heel graag aan meebouwen!
Toen ik eenmaal bij DSV|verzorgd leven werkte, zat ik helemaal in het RVWO-onderwijs. Eerst als praktijkopleider, later ook als interne projectleider Waarde-vol Onderwijs. Dat vond ik ontzettend leuk.
Op een gegeven moment kwam er een vacature vrij bij mboRijnland. Ik dacht toen: hoe mooi is het om de studenten die ik bij DSV heb begeleid nu ook als docent les te kunnen geven?”

Wat maakt lesgeven aan studenten RVWO anders dan lesgeven aan reguliere studenten?

Monique: “Ik denk dat het belangrijkste verschil is dat wij interprofessioneel leren toepassen, waardoor studenten van de opleidingen Helpende, Verzorgende IG/MMZ en Verpleegkunde bij elkaar in de klas zitten. Het leren van elkaar is erg belangrijk. Daarnaast is het onderwijs vooral gericht op de langdurende zorg, zonder de breedte van de opleiding uit het oog  te verliezen. We hebben met elkaar gekeken: Hoe kunnen we de cliënten en hun naasten ook in het onderwijs centraal stellen? Welke thema’s zijn belangrijk? Wat willen we de studenten leren? Dat is een groot verschil ten opzichte van het reguliere onderwijs.”

Marleen Polderman

Marleen Polderman studeerde Facilitair Management, haalde een onderwijsbevoegdheid en deed daarna nog hbo-v. Ze werkte onder meer als facilitair manager, docent, reisleider en verpleegkundige. Voordat ze in augustus 2020 docent verpleegkunde werd bij mboRijnland, werkte ze als verpleegkundige bij Topaz.

Het curriculum is bijna 100 procent tot stand gekomen in samenwerking met de drie zorgorganisaties – ActiVite, DSV|verzorgd leven en Topaz – en de projectleiding van RVWO. Analoog aan de uitgangspunten van het RVWO-onderwijsconcept. Wat vinden jullie daarvan?

Marleen: “Het kenmerk van RVWO is dat we samen heel erg zoeken naar: wat is goed voor de cliënt en hun naasten? We willen de mens in z’n geheel zien en niet alleen maar focussen op het lichamelijke functioneren. Topaz miste in het curriculum voorheen de aandacht voor ‘heel de mens’. Gediplomeerden die net van de opleiding kwamen, wisten vaak wel veel van de lichamelijke zorg, maar voor thema’s als ‘kwaliteit van leven’ en ‘eigen regie’ hadden ze minder oog. Dat was, meen ik, voor Topaz een belangrijke reden om mee te schrijven aan het curriculum.”

Merken jullie, als jullie lessen geven, dat studenten daar goed op aanhaken?

Monique: “Nou, ik merk wel dat deze studenten zich er echt van bewust zijn dat aandacht voor welzijn bij de basiszorg hoort. Dus het stilstaan bij het persoonlijke. En het steeds goed afstemmen op de cliënt.”
Marleen: “Ja, daar ben ik het mee eens, al zijn er wel individuele verschillen tussen studenten. Maar toen ik afgelopen maandag een VIG-groep de vier domeinen van het Zorgleefplan liet invullen, zag ik dat zij echt aandacht hadden voor de domeinen ‘mentaal welbevinden’, ‘participatie’ en ‘woon- en leefomstandigheden’. En dus niet alleen voor het domein ‘lichamelijk welzijn en gezondheid’.”

Een belangrijk onderdeel van RVWO zijn ook de Capita Selecta–Spiegelbijeenkomsten®, waar velddeskundigen en ervaringsdeskundigen aan het woord komen. Hoe kijken jullie daarnaar?

Monique: “Ik denk dat dat heel belangrijk is om de studenten ook op die manier te onderwijzen. Juist omdat ervaringsdeskundigen – en/of iemand die heel nauw bij hen betrokken is – de kennisoverdracht doen. Dat spreekt heel erg aan, de informatie komt dan toch anders binnen dan dat ik een stuk theorie over een ziektebeeld of een aandoening overdraag. Ik heb nu studenten in de klas die het nog steeds hebben over Spiegelbijeenkomsten waar ze eerder geweest zijn en hoeveel indruk deze op hen hebben gemaakt.”

Op woensdag 6 oktober was er een Spiegelbijeenkomst door mensen met een niet-aangeboren hersenletsel. Daar vertelde ook practor Desirée Bierlaagh wat, omdat zij tevens projectleider is van Casemanagerhersenletsel.nl. Zo breng je onderwijs en zorg dichter bij elkaar. Herkennen jullie dat?

Marleen: “Ja, zeker. Het maakt duidelijk dat het vakgebied altijd in beweging is, dat er altijd wat nieuws te horen valt. En dat je daarvoor open moet blijven staan.”
Monique: “Ik zie dat ook zo. De Spiegelbijeenkomsten spelen heel erg in op actuele onderwerpen; ze schenken aandacht aan vernieuwende zorg.”

Monique van der Meij

Monique van der Meij deed eerst de VIG-opleiding en werd later verpleegkundige (mbo-v en hbo-v) en praktijkopleider. Zij werkte in de ouderenzorg en in een ziekenhuis. Voor ze in mei 2021 aan de slag ging als docent verpleegkunde (in opleiding) bij mboRijnand, was zij werkzaam als praktijkopleider bij DSV|verzorgd leven.

Hebben jullie de indruk dat studenten te motiveren zijn om buiten hun reguliere lessen naar dergelijke bijeenkomsten toe te gaan?

Marleen: “Jawel. Al zijn er ook enkelen die zeggen: het is me allemaal al intensief genoeg. De balans is ingewikkeld: het werkrooster, de school, het privéleven. Maar de meesten zien wel in dat ze er echt waardevolle informatie vandaan kunnen halen. Het enige wat je proeft, is dat het in de dienstroosters soms lastig is om het bijwonen van een Spiegelbijeenkomst georganiseerd te krijgen.”
Monique: “Ik had toevallig vanochtend een student die in de klas zei: ‘Hebben jullie al gezien wanneer de volgende Spiegelbijeenkomsten zijn? Wie wil daar ook heen? Hoe hebben jullie het geregeld op je werk? Ik ga het met m’n teamleider bespreken.’ Dan merk je inderdaad dat ze er plezier in hebben.”

Wat zouden jullie aankomende studenten willen meegeven over deze manier van opleiden en werken in de praktijk?

Marleen: “Ik vind deze opleidingsroute heel zinvol. Een kracht van de opleiding is dat je heel veel mogelijkheden krijgt om eigen keuzes te maken, je leerproces te sturen. Je hebt veel in eigen hand. Dat spreekt met name zij-instromers aan. Daarnaast vind ik de aandacht voor het welzijn-stuk heel verrijkend. En het zoeken naar de combinatie van theorie en praktijk.”

OVER RVWO
Radicale Vernieuwing Waarde-Vol Onderwijs® vernieuwt het zorgonderwijs, zodat de zorg en ondersteuning duurzaam kunnen aansluiten bij de waarde(n) van mensen met een zorgvraag en hun naasten én zorgprofessionals hun werk met plezier doen. De praktijk-leerroute wordt uitgevoerd door zorgorganisaties ActiVite, DSV|verzorgd leven en Topaz. (Meer informatie over RVWO lees je in de RVWO-nieuwsbrief).

Interview: Mieke Hollander. Foto’s: geïnterviewden: aangeleverd door henzelf. Tekst: Femke van den Berg.