Werkbezoek bij Sensire: “Leven nu en straks”

Geplaatst op 3 oktober 2022

Op woensdagochtend 28 september 2022 is het kernteam van de beweging Radicale vernieuwing alsmede de directie langdurige zorg van het ministerie van VWS genodigd bij Sensire, locatie Sydehem in Zeddam. We gaan in gesprek met naasten, cliëntenraad, medewerkers van de locatie(s), leren en ontwikkelen, kwaliteit, communicatie en directie.

Welkom

In de Proathoek heet Renée Wilke, bestuurder van Sensire, ons kort van harte welkom en kondigt daarbij direct twee collega’s aan: Janine Wensink, coördinator clusterverpleegkundige en Margriet Tiemersma, coördinerend verpleegkundige. Zij vertellen dat als je bij Sensire komt wonen, iedereen z’n uiterste best doet dat je je leven voort kan zetten zoals je dat thuis gewend was. “Leven zoals u wilt”, dit vraagt veel van de medewerkers en het lukt ook niet altijd.

Streven naar het best haalbare

Op deze locatie woonden mensen met dementie boven, na de verbouwing wonen zij op de begane grond en kunnen zij zelf naar buiten. Stichting Brein Collectief is betrokken geweest bij de verbouwing, indeling en inrichting. Er zijn drie huiskamers met elk acht bewoners. Zij mogen uiteraard ook naar een andere woonkamer. De teams hebben een training onbegrepen gedrag gevolgd. Helemaal als thuis wordt het nooit, maar je kunt wel streven naar het best haalbare.

Vrij!

Van de Proathoek wandelen we naar de Kapel. In dit korte moment van bewegen en frisse lucht ervaren we allemaal hoe vrij we zijn. Het maakt ons blij en dankbaar. Een mooi bruggetje naar de visie van Sensire; elk mens geniet vrijheid! 

Ruimte voor dementie

Vanuit verschillende perspectieven (naaste, bewoner, medewerkers, behandelaren) wordt verteld hoe zij ruimte voor dementie, het openen van de deuren ervaren. Hoe is het proces verlopen? Welke beren werden/worden er gezien? Wat levert het nu op voor bewoners en medewerkers? Hoe wordt het nu ervaren? Welke uitdagingen liggen er nog voor de komende tijd en in de toekomst? We gaan met de genodigden het gesprek voeren over wat het oproept, wat het betekent voor jouw functie en rol en wat het betekent voor de toekomst.  

De beweging Radicale vernieuwing zorg staat voor mensen die zichzelf kunnen zijn, ook als ze zorg nodig hebben. Ruimte voor dementie sluit daar naadloos op aan. Open deuren is het middel om vrijheid te bieden aan bewoners. Vrijheid maakt kwaliteit van leven. Kwaliteit van zorg en leven ontstaat in de relatie tussen mensen, daarom zo waardevol dat vandaag ook alle functies/rollen ((wijk)verpleegkundigen, kwaliteitsmedewerkers, specialisten ouderengeneeskunde, communicatieadviseurs, bestuur, directie, verzorgenden, lid locatieraad, voorzitter cliëntenraad) én VWS deelnemen. 

Het artikel gaat verder na de foto.

Ervaring van een naaste

Een naaste is aanwezig en vertelt hoe hij het openen van de deuren heeft ervaren: 

“Mijn vrouw zit in een rolstoel, dus ik was nooit bang voor de denkbare risico’s bij een opendeurenbeleid. Los daarvan zie ik dat de meeste mensen op de wooneenheid of vlak daarbij blijven en hebben de bewoners helemaal geen zin/energie om echt weg te gaan. Bij nieuwe bewoners moeten we natuurlijk goed opletten wat er nodig is. Het verschil is eigenlijk niet zo groot ten opzichte van de tijd dat de deuren nog gesloten waren. Dit zal natuurlijk overal anders zijn. Zeddem is immers een rustig dorp.”

Het is heel belangrijk om per gebouw en per omgeving samen te kijken wat nodig is voor de veiligheid van bewoners. Een drukke verkeersweg vraagt een andere aanpak dan een weiland. 

Ervaring van een medewerker

Sommige bewoners gaan samen wandelen. Bijvoorbeeld naar de supermarkt. En een aantal collega’s vinden het open hebben van de deuren best spannend. Medewerker: “Als ik aan het werk ben, voel ik mij verantwoordelijk voor de bewoners. Als er iets vervelends gebeurt doordat deuren zijn geopend, dan slaap ik niet meer. Ik vind dat moeilijk te accepteren.Bewoners worden l gezien door de wijk/buurt. En de mensen zijn eigenlijk niet bezorgd. Sensire wordt vooralsnog niet gebeld. Inloopspreekuren worden vooralsnog ook niet druk bezocht. 

Drie voordelen

Een bewoner is veel rustiger sinds hij zelf buiten kan wandelen. Hij draagt een gps horloge. Voorheen kreeg hij op de gesloten wooneenheid veel medicatie. Dat is nu niet meer nodig. 

In het begin vonden bewoners met somatische aandoeningen het spannend dat bewoners met dementie op hun wooneenheid  konden komen. In praktijk gebeurt dit nauwelijks. Ze zoeken veel eerder de praathoek op op de begane grond. Ze hebben dan behoefte aan wat reuring. Vrijheid levert voor ons vooralsnog drie voordelen op: minder onbegrepen gedrag, minder gebruik van medicatie en meer rust op de groep. Dat is goed voor de mens zelf en  voor de bewoners. Deze positieve ervaringen dragen bij aan het vertrouwen en verantwoordelijkheidsgevoel van medewerkers. 

Vrijheidsupportteam

Sensire heeft een vrijheidssupportteam in het leven geroepen. Zoals de naam al aangeeft om te helpen en ondersteunen bij het creëren van vrijheid. Dit team heeft met iedere medewerker en ieder familielid gesprekken gevoerd over de angsten ende denkbare risico’s bij het open deuren. In het begin had ongeveer de helft van de betrokken familieleden/naasten weerstand. Inmiddels zijn de meeste mensen gewend aan de nieuwe situatie. 

Maatwerk

Een bewoner is valgevaarlijk en niet verkeersveilig. In overleg met familie en arts is besloten dat voor haar een leefcirkel nodig is. Soms doet deze dame haar tag af en gaat zij toch naar buiten. Ze draagt tevens een gps horloge dus dan is de afspraak dat medewerkers van Sensire haar gaan ophalen. Per bewoner is ingesteld (op basis van het leefritme van de bewoner) hoeveel tijd hij/zij buiten kan zijn voordat medewerkers actie ondernemen en de bewoner gaan halen. In praktijk moeten veel bewoners nog gestimuleerd worden om zelf naar buiten te gaan. Meestal helpt het hen dan als ze met z’n tweeën gaan. Sommige bewoners vinden het echt te spannend. Die willen alleen met een familielid naar buiten. Als er meer mensen in de praathoek zijn, is het bovendien vaak aantrekkelijker om daar te zijn.

Het artikel gaat verder na de foto.

Aanpak op andere locaties van Sensire

Op een aantal locaties van Sensire wordt (nog) gewerkt met leefcirkels. Dat kan bijvoorbeeld als volgt zijn ingericht; iemand kan tot de afdeling, tot de galerij of tot de buitendeur. Om naar buiten te gaan heeft iemand dan een bandje om de deur te openen. Tevens draagt die persoon een gps horloge om de route van iemand te kunnen blijven volgen. 

Toekomstige rol

Casus ouders in appartement: zouden zij in de toekomst kunnen blijven wonen in hun eigen appartement met leefcirkels? Vooralsnog kan dat niet, want een appartement is geen instelling. Wordt de scheidslijn tussen thuis wonen en wonen in het verpleeghuis steeds kleiner? Het wonen in het verpleeghuis biedt veel structuur, hulp bij wassen en aankleden, medische zorg en waar mogelijk ook fijne afleiding gedurende de dag. Sensire denkt veel na over haar rol nu en in de toekomst. Mensen komen in het verpleeghuis wonen omdat “het thuis niet meer gaat”. Vaak is er dan ook sprake van “dwaalgedrag”. Hoe maak je het binnen en rondom het gebouw zo fijn mogelijk zodat de behoefte om weg te willen afneemt? Waarbij ‘weg willen’ echt anders is dan een boodschap willen doen of een wandeling willen maken om de natuur/frisse lucht. Voorbeeld: vaak hebben mensen de behoefte om net als vroeger ‘naar het werk’ te gaan en weer thuis te komen. (Lees meer over dit onderwerp onder het kopje “Leven nu en straks”.)

Opvattingen lopen ver uiteen 

Casus: een bewoner gaat naar buiten, valt en breekt haar heup. Medewerkers ambulancedienst: “jullie zorgen niet goed voor jullie bewoners als een bewoner buiten valt en heup breekt”. Familie: “ik heb liever dat mijn moeder buiten valt en daaraan uiteindelijk overlijdt, dan dat zij geen vrijheid meer heeft”. 

Stappenplan WZD

Voor twee van de vierentwintig bewoners is het stappenplan WZD ingevuld, aangezien deze bewoners volgens WZD beperkt zouden worden in hun vrijheid. Voor de andere tweeëntwintig bewoners krijgen medewerkers een seintje als iemand het pand verlaat. Het stappenplan vraagt veel werk. Als je er met het team en de familie uit kan komen, is het al voldoende. Specialisten ouderengeneeskunde stimuleren familie en medewerkers om vrijheid te bieden waar mogelijk. Ze zien wel grote verschillen tussen locaties. Een spoorlijn of grote weg, zorgt vaak eerder voor een gevoel van angst/risico’s. Iedereen is ook opgeleid om te voorkomen dat iemand valt of erger. Het helpt medewerkers om dit goed te bespreken met de familie en de afspraken vast te leggen. Dat neemt overigens lang niet altijd het schuldgevoel weg als er daadwerkelijk iets gebeurt in jouw dienst. Vraagstuk: welke mogelijkheden zijn er om de specialist ouderengeneeskunde al in de eerste lijn in te zetten?

Het artikel gaat verder na de foto.

Visie 

Naar buiten kunnen of zelfs maar het gevoel dat je naar buiten kan, verhoogt de kwaliteit van leven. Visie: geen mensen achter een gesloten deur als het niet nodig is. Dit betekent: vrij tenzij. En Sensire laadt deze visie met narratieven. Wanneer sluiten we in Nederland mensen op: in gevangenissen. In de ouderenzorg is het principieel verkeerd om mensen op te sluiten als het voor het eigen welzijn geen meerwaarde heeft. Sensire blijft haar strategie volgen van het goede gesprek hierover voeren. Daarin heeft zij meer vertrouwen dan bijvoorbeeld cijfermatig verantwoorden.  

Leven nu en straks

Sensire werkt onder de noemer “Leven nu en straks” aan haar (maatschappelijke) toekomstvraagstukken. Hier gaat het over de zorg van de toekomst, waarbij de samenleving een essentiële rol krijgt. Wat is van de zorg, wat is van de burger? Hoe doen wij dat met elkaar? Welke cultuuromslag is daarvoor nodig? 

Binnen Sensire zijn er vele stappen gezet rondom zeggenschap, het huis van de bewoner, ruimte voor dementie, leven zoals u wilt. De toekomst van zorg, de zorgkloof, vraagt de organisatie om nog verder te gaan in de samenwerking, met de samenleving. Wat is (nog) van de zorg? Wat is van de burger zelf? Wat gaan “wij als zorg” nog wel doen en wat niet meer? Dit zijn de vragen van de toekomst maar eigenlijk al van het hier en nu. 

De werkdruk neemt toe. Op een gegeven moment verlaten mensen daarom de zorg. En zo ontstaat een neerwaartse spiraal in de zorgkloof. Het programma “Leven nu en straks” telt vijf programmalijnen. Drie daarvan zijn zorginhoudelijk. 

Herstelgerichte zorg en eigen regie

Sensire wil beginnen in de wijk. Met een sterk samenwerkende wijk, kan je inhuizing voorkomen. Daarom onderzoekt Sensire: wat mist aan producten / diensten / technologie / begeleiding zodat de verhuizing had kunnen voorkomen? En als iemand toch in het verpleeghuis komt wonen, heeft Sensire nog een grote cultuuromslag te maken: van zorgen voor naar zorgen dat. Eerst met handen op de rug en vragen wat een bewoner zelf kan, al dan niet met hulp van diens netwerk. Pas als het niet anders te organiseren is, als organisatie inspringen. Voor medewerkers voelt dit als afscheid nemen. Als rouw. De jus gaat eraf. Welke risico’s zitten aan deze keuze vast voor de professionals? Er staat nu een locatie leeg. Daar gaat een nieuw team worden samengesteld dat al zo gaat werken. Tevens kan daar een bewonersgroep met diens naasten worden geformeerd dat deze veranderingen al bij de start kent en accepteert. De cliëntenraad is hierover al een tijd in gesprek. Zij zien dit als logisch, begrijpelijk gevolg op de toekomst. Maatschappelijke bewustwording: de zorgkloof is niet het probleem van de gezondheidszorg alleen. Overal zijn uitdagingen. Sensire wil in eerste instantie wel regie pakken. Uiteraard in samenwerking met stakeholders die dezelfde visie hebben. Ze wil het eigenaarschap over collectief welzijn niet overnemen maar wel aanjagen. Er zit helaas wel een spagaat in tijd en geld. Sensire heeft de middelen niet en doet het toch. Dit schuurt steeds meer. Hieruit volgt de vraag hoe Sensire kijkt naar de rol van de lokale samenleving? Want daarin wonen mensen bij elkaar, ook mensen die ouder worden of met een verstandelijke beperking of met psychische problemen. En al die mensen leven met elkaar samen. Is het inderdaad de bedoeling dat Sensire de regie neemt of stimuleer je als zorgorganisatie de lokale omgeving om dit met elkaar vorm te geven? Juist hierin zit de visie van de beweging. Sensire gaat hierover graag verder in gesprek met LOC Waardevolle zorg. 

Levensgeluk en waardevol samenleven

Renée Wilke en Marthijn Laterveer sluiten de bijeenkomst af. Dit is tevens het moment waarop Theo van Uum afscheid neemt van de beweging omdat hij zijn functie als directeur langdurige zorg van het ministerie van VWS overdraagt aan Michiel Geschiere. Iedereen wordt bedankt voor ieders bijdrage aan deze bijeenkomst. We staan voor een verandering van tijdperk. LOC Waardevolle zorg nodigt uit alle Radicale vernieuwingsbewegingen (verpleeghuiszorg, thuiszorg, gehandicaptenzorg, langdurige ggz, jeugdzorg en zorgonderwijs) mensen uit om hierover met elkaar in gesprek te gaan.  

Download artikel als PDF

Praat mee!

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

‘Droom van de beweging nog groter gewor­den’
> Serie video's

Deelnemende organisaties

Platform deelnemers

Alle deelnemers

Nieuwsbrief

  • * Heb je onze nieuwsbrief eerder ontvangen en je afgemeld? Meld je dan aan via webmaster@loc.nl
  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Click to access the login or register cheese