Op vrijdag 13 januari 2017 heeft de Raad van Bestuur van het Zorginstituut Nederland het ‘kwaliteitskader verpleeghuiszorg’ vastgesteld. Dit document biedt richting aan wat we in Nederland mogen verwachten van de verpleeghuiszorg. LOC draagt graag verder bij aan realisatie van goede zorg, zoals het kwaliteitskader beoogt. We zetten enkele punten op een rij die daartoe volgens ons belangrijk zijn en doen een aantal voorstellen. Via dit bericht is ook het kwaliteitskader te downloaden, net als een handreiking voor cliëntenraden die LOC heeft gemaakt.

Algemene indruk

Het kwaliteitskader biedt een landelijke standaard om tot goede en veilige verpleeghuiszorg te komen. Tegelijk zien we dat de lokale omstandigheden totaal verschillend zijn en daarbinnen zelfs van mens tot mens verschillen. De grote uitdaging zal worden om aan de hand van dit landelijke kader te komen tot een invulling, die recht doet aan mensen en hun specifieke situatie. Het kader is daarvoor een goede basis, maar geeft nog geen handvatten hoe je de vertaling naar de lokale situatie maakt. En ook ontbreekt de duidelijkheid hoe we te weten komen of mensen zich in de praktijk door de zorg echt geholpen voelen. In het kader wordt benadrukt dat het geen definitief kader is. Het is positief dat er ruimte is om het kader op basis van de praktijk en ervaringen te optimaliseren.

Veilige zorg

LOC heeft op basis van verhalen van mensen in de zorg zeer geregeld de aandacht gevraagd voor veilige zorg. Daarom zijn wij blij dat daar nu in het kwaliteitskader ruim aandacht voor is. Iedereen moet kunnen rekenen op veilige zorg. Waar je ook maar woont en zorg krijgt. Landelijke normen geven nu een basis voor die zekerheid. Ook cliëntenraden, medewerkers en zorgaanbieders kunnen hier op terugvallen als dat nodig is.

Het kwaliteitskader beoogt veilige zorg te realiseren. En gaat ervan uit dat landelijke indicatoren daar aan kunnen bijdragen. LOC ziet daar een groot risico in, omdat het we in het verleden de negatieve gevolgen daarvan hebben gezien. Binnen zorgorganisaties gaat iedereen zich dan focussen op de scores van de indicatoren. Daardoor denken de mensen binnen zorgorganisaties minder na over de vraag hoe zij zelf invulling kunnen geven aan veilige zorg in hun eigen context. Daarbij leiden indicatoren tot steeds meer regels en protocollen, terwijl de behoefte is dat steeds meer te verminderen.

LOC stelt daarom voor wel landelijke normen voor veilige zorg te ontwikkelen. Maar ruimte te geven hoe cliëntenraden, medewerkers en zorgorganisaties daar invulling aan geven. En cliënten en hun naasten een positie te geven, zodat zij kunnen toetsen of de zorg in  de praktijk veilig is en doet wat nodig is.

Passende zorg

Willen we in de praktijk daadwerkelijk tot optimale kwaliteit kunnen komen, dan moeten we leren met regels om te gaan op een manier die passend is. Bij de situatie en de mensen die daarbij betrokken zijn. Voor verschillende mensen zijn andere dingen in het leven van waarde. Het gaat dus niet om standaard oplossingen. Vertrekpunt moet zijn, dát wat voor mensen die zorg krijgen belangrijk is.

Zo geeft een toenemend aantal medewerkers en familieleden aan dat mensen onnodig medicijnen krijgen. Met negatieve en nog veel onbekende bij-effecten. Zoals een medewerker het verwoordde: “Bij ons in de instelling hebben veel mensen een katholiek geloof. Als zij echt onrustig zijn, maken we regelmatig een wandelingetje naar de kapel. Steken we een kaarsje op. Een gebed werkt vaak minstens zo rustgevend als een farmaceutisch middel.”

Dit voorbeeld illustreert dat het nodig is steeds te kijken wat iemand nodig heeft en wat passend is. Het gaat er dus niet alleen om dat mensen op een veilige manier hun medicijnen krijgen. Maar ook om na te gaan of medicijnen wel de oplossing zijn.

Lokaal organiseren

Om te bereiken wat het kwaliteitskader beoogt (goede zorg), is het dus van belang de zorg te organiseren vanuit de situatie waarin mensen leven. We denken dat het nodig is doorlopend lokaal na te gaan of de zorg helpend en passend is. Omdat het zonder deze informatie onmogelijk is de zorg op maat en passend bij de context van individuen te organiseren. Met alleen metingen op basis van landelijke indicatoren krijg je deze essentiële informatie niet.

De nodige ervaringskennis is ruimschoots voorhanden. Met name bij cliënten(raden), maar ook bij vrijwilligers en naasten. LOC wil graag vanuit haar ervaring en kennis op dit gebied helpen. We doen dat door cliënten(raden) en mogelijk ook vrijwilligers en naasten te leren hoe zij kunnen waarnemen wat er in de praktijk gebeurt en hoe zij hier verslag over uit kunnen brengen aan de medewerkers, zorgaanbieders en andere betrokkenen.

In het kwaliteitskader is een dergelijke maatschappelijke toetsing nu niet opgenomen. LOC is ervan overtuigd dat dit wel een cruciale voorwaarde is om de doelen van het kwaliteitskader te realiseren.

Eerder dit jaar publiceerde LOC een publicatie waarin we dit verder uitleggen. Deze is hier gratis te downloaden.

Kennis delen

Het is makkelijk om als landelijke belangenorganisatie te roepen dat het allemaal anders moet. Maar om daadwerkelijk tot fundamentele veranderingen te kunnen komen is LOC de afgelopen jaren een andere weg ingeslagen. En verbinden we mensen die samen werken aan wat we sinds 2009 ‘waarde-volle zorg’ noemen.

Zoals in het landelijke initiatief Radicale vernieuwing verpleeghuiszorg dat LOC afgelopen jaar gestart is. In samenwerking met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Waar vier organisaties en in elk geval 25 daaromheen, terug gaan naar de kern. Namelijk: dat wat van waarde is voor de mensen die zorg geven, zorg krijgen en hun naasten. Een experiment dus om optimale kwaliteit te realiseren.

De kennis die we opdoen in deze landelijke beweging delen we met anderen. En willen we graag gebruiken om te bereiken wat het kwaliteitskader beoogt. Het initiatief is te volgen via www.radicalevernieuwing.nl

Tenslotte

Het kwaliteitskader biedt goede aanknopingspunten om tot verbetering te komen. Maar vergt een doorontwikkeling om tot het gewenste resultaat te komen. Zodat uiteindelijk de mensen die zorg nodig hebben en hun naasten de zorg als helpend ervaren. En medewerkers met passie daar aan kunnen bijdragen.

Meer weten

• Download hier het kwaliteitskader.
• Download hier de handreiking die LOC speciaal voor cliëntenraden heeft gemaakt.
• Bekijk de publieksversie in de vorm van een korte video met uitleg over wat goede zorg is.
• Lees de korte publieksversie (pdf)
• Bekijk de pagina over het kwaliteitskader op het LOC sociaal platform.
• Meer informatie op de website van het Zorginstituut Nederland.