Leren en rekenschap geven vanuit Waardevolle zorg
Kwaliteit vanuit de interactie tussen mensen
Nieuwe manieren van leren. In plaats van de vraag ‘Doen we de dingen goed’ verschuift deze naar ‘Doen we de goede dingen’? Dat is de uitnodiging in de zoektocht naar samen ontdekken, ervaren en bouwen aan een andere manier van leren en verantwoorden ofwel ‘rekenschap geven’ in de langdurige zorg.
Van cijfers en metingen naar dialoog, van controle naar waardevol leven – gestuurd door hoe elk uniek mens die zorg ontvangt dat voor zich ziet. Echte rekenschap ontstaat van binnenuit en in interactie in de relatie met de mens die zorg ontvangt – dat is de essentie van andere manieren van leren en verantwoorden.
“Door steeds af te stemmen op de noden en behoeften van elke cliënt, richt zorg zich vanzelf op waardevol samen leven”
In 2024 en 2025 gingen zorgorganisaties die deelnemen aan de door LOC Waardevolle zorg geïnitieerde beweging Radicale vernieuwing, en partners uit dit landelijke netwerk (zoals inspectie, zorginstituut, zorgkantoren, Actiz), op ontdekkingstocht. In de nieuwe reflectienotitie met de titel ‘Leren en rekenschap geven vanuit waardevolle zorg’ presenteren we een schat aan uitkomsten en inzichten over leren en rekenschap geven vanuit de dagelijkse zorgpraktijk. Een praktijk waarin leren en betekenis geven centraal staan, niet het systeem. Volledig in dienst van een waardevol leven van mensen die aan onze zorg zijn toevertrouwd.
Van geen toegevoegde waarde…
In 2023 en 2024 besloten zorgorganisaties binnen de beweging Radicale vernieuwing te stoppen met het verplicht aanleveren van indicatoren voor basisveiligheid in de verpleeghuiszorg. In totaal sloten meer dan zestig zorgorganisaties zich bij deze actie aan. De metingen hadden weinig tot geen toegevoegde waarde, vonden ze. Sterker: die verplichte metingen en de verantwoording van de uitkomsten aan het Zorginstituut Nederland namen een onevenredig groot deel van de zorgtijd van medewerkers en organisaties in beslag. Terwijl zij het reflecteren op hun handelen wél heel belangrijk vonden. Zij voelen zich immers verantwoordelijk voor de vaak kwetsbare mensen die aan hun zorg zijn toevertrouwd. Alleen de manier waarop verantwoording afgelegd moest worden in jaarlijkse indicatoren, past volgens hen niet bij waardevolle zorg. Samen met cliëntenraden pleitten zij voor een fundamentele herziening van de wijze waarop kwaliteitsmeting, leren en verantwoording in de langdurige zorg plaatsvinden. De beweging Radicale vernieuwing startte een serie van lerende en onderzoekende dialogen over welke manieren van leren en verantwoorden wél waardevol zijn. Over de uitkomsten en inzichten daarvan gaat deze publicatie.
…naar kernvragen en uitnodiging
De kernvragen van de zoektocht naar waardevolle wijzen van leren en verantwoorden werden: Wat heb je nodig om binnen de organisatie te leren en te ontwikkelen? Hoe draagt dit zichtbaar bij aan een waardevol leven voor de mensen om wie het gaat? Meten we wat ertoe doet? En hoe delen we wat we leren op een manier die past bij praktijk en relatie – niet (alleen) bij verantwoording afleggen?
Daarnaast stelden we verdiepende reflectievragen: hoe verschuiven we rekenschap van externe verantwoording naar betekenisvol leren in de praktijk? Hoe gaan we om met het ongemak dat ontstaat zodra we vaste systemen loslaten en ruimte geven aan lokale betekenisgeving? Hoe creëren we ruimte zonder vrijblijvendheid? Of andersom: hoe behouden we richting zonder te vervallen in controle? Deze vragen onderzochten we met 25 deelnemers en partners van het netwerk (uit de zorg in het verpleeghuis en thuis, langdurige ggz en gehandicaptenzorg) in de serie onderzoekende dialogen.
We bieden met de publicatie geen pasklaar model, maar een uitnodiging om samen te ontdekken, ervaren en bouwen aan een nieuw samenspel tussen praktijk, beleid en samenleving.
De publicatie is geschreven door deelnemers Bernadette Willemse (bestuurder Reigershoeve), Eva van Zelm (vanaf het eerste uur coördinator Radicale vernieuwing Topaz) en Vera Jansweijer (coördinator Radicale vernieuwing).
Blader hier de publicatie door:
Foto cover: iStock
